The Right to Copy
12 november 2015 20:00 - 22:00
Wat is creatief intellectueel eigendom in de mode waard? De Smiley Knee legging van modeontwerper Esther Meijer werd gekopieerd door H&M. Ook andere ontwerpen van haar hand kwam ze bij de grote modeketens tegen. De onmacht deze praktijken te kunnen bewijzen en aanvechten, inspireerde haar tot het maken van de documentaire The Right to Copy. Een avond met Esther Meijer, schoenontwerper Jan Jansen en Marie-Aude Baronian, hoofddocent aan de UvA.
De historische context kwam aan bod in een kort voorpragramma met filmbeelden uit de collectie van EYE Filmmuseum. Want is kopiëren wel een louter hedendaags fenomeen? In de naoorlogse nieuwbouwwijken eigende de Nederlandse huisvrouw zich het actuele modebeeld van de Parijse salons toe. Uit de Libelle haalde ze de patronen waarmee ze de New Look van Dior (1947) kon namaken, of misschien beter: 'in een poldervariant kon herscheppen'. Ook toen was de grens tussen inspiratie en imitatie niet altijd even helder.
Aansluitend nam moderator Marie Baronian het woord en stelde een aantal vragen in de aanloop naar de hoofdfilm The Right to Copy. Als 'iedereen' een bepaald modebeeld heeft geadopteerd, is het dan nog wel 'mode'? Of bestaat er geen mode zonder kopiëren? En wat is de betekenis van het medium film in het modeveld vandaag de dag?
In de documentaire The Right to Copy volgen we Meijer op haar zoektocht naar de betekenis van kopiëren in verschillende culturen. Daarnaast kijkt ze naar de invloed van het internet, de sociale media en de replica-industrie op het creatieve proces van ontwerpers. Tot haar eigen verrassing komt ze tot een genuanceerd beeld van het fenomeen.
Na afloop van de film gingen ervaringsdeskundigen Esther Meijer en Jan Jansen in gesprek. Wat opviel na het zien van de verschillende films was dat net na de oorlog 'de Parijse mode' werd geïmiteerd maar tegenwoordig het vooral de grote merken zijn die het werk van onafhankelijke ontwerpers kopiëren.
Dat gebeurde ook bij deze twee ontwerpers. Meijer werd door H&M gekopieerd en Jansen door Armani. Hoe reageerden zij daarop? Na een aanvankelijke boosheid volgde snel nieuwsgierigheid: 'wie is dat die "mijn" schoenen draagt en waar worden die verkocht?' Zij bekeken het kopiëren al snel genuanceerder en beleefden het anders toen zij zich realiseerden dat arme arbeiders door het namaken ervan kunnen leven. En als grote merken kopiëren zegt dat indirect ook iets over de kwaliteit van het oorspronkelijke ontwerp. Door het kopieerschandaal slim in de media te brengen, zijn ze er beiden in geslaagd goede publiciteit te behalen.
Daarnaast kwam aan bod dat het idee van originaliteit vaak totaal anders wordt opgevat in verschillende culturen. Waar in de westerse wereld het beeld overheerst van de eenzame créateur is in de oosterse wereld sprake van een meer collectief gevoel van creëren. Wat volgens de sprekers niet wegneemt dat er soms gewoon duidelijk sprake is van het namaken van een idee, en dat het niet in de haak is als daarmee meer geld wordt verdiend dan met het origineel.
Tot slot volgde een bespiegeling op de overheersend visueel ingestelde cultuur. Dat Meijer het medium film gebruikt om haar verhaal te doen geeft aan dat dit visuele middel ook in de mode aan terrein wint. Het besef dat onze cultuur in hoge mate visueel georiënteerd is, geeft ook te denken over kopiëren: als beelden de hele tijd overal zijn, hoe kan er dan nog sprake zijn van pure originaliteit?
Deze avond werd georganiseerd in samenwerking met EYE Filmmuseum.
Esther Meijer
Nieuw Jurk is het op hiphop, rave, gothic en grunge geïnspireerde label van modeontwerper Esther Meijer. In haar ontwerpen speelt ze met heersende ideeën over vorm en volume. Het resultaat is altijd over-the-top maar ook draagbaar. Parallel aan de documentaire The Right to Copy maakte Meijer een 'perfect kopieerbare' collectie, die ze in China liet namaken. Door haar werk op radicale wijze publiek te maken, onderzoekt ze de eigentijdse waarde van creatief intellectueel eigendom.
Jan Jansen
Schoenontwerper Jan Jansen maakt al 50 jaar bijzondere, barokke en experimentele schoenen. In 1973 brak hij internationaal door met zijn inmiddels wereldberoemde bamboeschoen, een icoon dat door zowel mode- als kunstliefhebbers wordt gewaardeerd. In 2005 kwam Prada met een vermeende kopie, door Jansen cynisch 'een liefdevolle adoptie' genoemd. In 1963 begon hij onder de naam 'Jeannot' een eigen schoenatelier in Amsterdam. Om dit handwerk mogelijk te maken werkte hij daarnaast als anoniem ontwerper voor o.a. Dior en Charles Jourdan. In 1968 stopte hij met zijn atelier en opende zijn eerste winkel. Daarvoor ontwerpt hij schoenen die vervolgens in een fabriek worden gemaakt. Sinds 1984 heten zijn winkel en label voluit 'Jan Jansen'.
Marie-Aude Baronian
Marie-Aude Baronian is hoofddocent Film en Visuele Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam en lid van de Amsterdam School for Cultural Analysis. Haar onderzoek richt zich op rol van kostuum, mode en design in film en filosofie. Recent schreef ze het artikel Fashion and Philosophy voor de Encyclopedia of Aesthetics verschenen bij Oxford University Press.
EYE Filmmuseum
Het filmmuseum EYE in Amsterdam organiseert filmvertoningen, exposities en beheert een omvangrijk filmarchief. De collectie van EYE omspant de hele filmgeschiedenis: van stille films uit de beginperiode van de cinema tot en met de nieuwste digitale producties. De collectie Nederlandse film biedt een overzicht van de vaderlandse filmgeschiedenis vanaf 1898.
Deze Thursday Night is onderdeel van het project _Tijdelijk Modemuseum_.
Tags:
Thursday Night Live
Project:
Tijdelijk Modemuseum